Gospodarka przestrzenna na morzu zajmuje się ustaleniem, gdzie i ewentualnie kiedy może być realizowane działalność człowieka na morzu. W ten sposób umożliwia się efektywne i zrównoważone użytkowanie przestrzeni. Gospodarka przestrzenna tworzy ramy równowagi interesów konkurujących działalności człowieka na morzu oraz podejścia do wpływu tych działalności na środowisko morskie.
Dalsze korzyści gospodarki przestrzennej na morzu stanowią:
- zmniejszenie konfliktów między sektorami gospodarki i stworzenie synergii między różnymi funkcjami;
- wspieranie inwestycji poprzez wprowadzenie przewidywalności, przejrzystości i jasnych reguł. Sprzyja to rozwojowi wykorzystania odnawialnych źródeł energii i sieci energetycznych, tworzeniu chronionych obszarów morskich oraz inwestycjom w ropę i gaz ziemny.
Grupa robocza Polsko-Niemieckiego Komitetu ds. Gospodarki Przestrzennej w dziedzinie gospodarki przestrzennej na morzu
Celem wsparcia wymiany informacji o zagospodarowaniu przestrzennym obszarów morskich między Polską a Niemcami Komitet ds. Gospodarki Przestrzennej Polsko-Niemieckiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Regionalnej i Przygranicznej na swoim XIII posiedzeniu, które odbyło się w Berlinie w dniach 20-21 października 2014 r., postanowił utworzyć grupę roboczą ds. zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich.
Cele grupy roboczej to:
- wymiana informacji na temat strategii planowania przestrzennego na morzu w obu państwach,
- intensyfikacja transgranicznych konsultacji w sprawie planowania przestrzennego na obszarach morskich,
- utrwalenie współpracy ponad formalne procedury konsultacji.
Spotkania grupy roboczej ds. zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich
Dotąd odbyło się siedem spotkań grupy:
- w Szczecinie w dniach 30-31 marca 2015 r.
- w Hamburgu w dniach 18-19 listopada 2015 r.
- w Warszawie, w dniach 26-27 kwietnia 2016 r.
- w Berlinie, w dniach 30-31 stycznia 2017 r.
- w Warszawie, w dniach 17-18 października 2017 r.
- w Berlinie, w dniu 29 stycznia 2020 r.
- w Warszawie, w dniach 17-18 maja 2022 r.
- w Hamburgu, w dniach 11-12 maja 2023 r.
Podmioty reprezentowane w grupie roboczej
W grupie roboczej reprezentowane są organy odpowiedzialne za zagospodarowanie przestrzenne obszarów morskich.
Ze strony niemieckiej
- władze federalne:
- Federalne Ministerstwo Mieszkalnictwa, Rozwoju Miast i Budownictwa (BMWSB)
- Federalny Urząd Żeglugi Morskiej i Hydrografii (BSH)
- kraje związkowe:
- Ministerstwo Energii, Infrastruktury i Rozwoju Kraju Meklemburgii-Pomorza Przedniego
- Kancelaria Stanu Kraju Szlezwik-Holsztyn
Ze strony polskiej
- Ministerstwo Infrastruktury (MI)
- Urzędy Morskie w:
- Szczecinie
- Gdyni
Federalne Ministerstwo Mieszkalnictwa, Rozwoju Miast i Budownictwa oraz Ministerstwo Infrastruktury delegują współprzewodniczących grupy roboczej.
Ramy prawne gospodarki przestrzennej na morzu
Poniżej podsumowano ramy prawne gospodarki przestrzennej na morzu na poziomie europejskim i krajowym.
Dyrektywa UE ustanawiająca ramy planowania przestrzennego obszarów morskich
W dniu 23 lipca 2014 r. Parlament Europejski i rada Europejska uchwaliły Dyrektywę ustanawiającą ramy planowania przestrzennego obszarów morskich (Dyrektywa 2014/89/UE). Jest to pierwszy instrument prawny Unii Europejskiej, którego przedmiotem jest planowanie przestrzenne. Zgodnie z zasadą pomocniczości państwa członkowskie nadal planują według swojego prawa wewnętrznego. Dyrektywa przewiduje jednak, że przyjmowane plany powinny odpowiadać pewnym wymogom minimalnym. Przede wszystkim państwa członkowskie zobowiązują się do transgranicznej współpracy. Pozwala to zmniejszyć potencjał konfliktów oraz umożliwia lepszą koordynację i może ułatwiać inwestowanie. To wymaga, aby państwa członkowskie ustaliły na szczeblu krajowym użytkowanie „ich” części obszarów morskich. Te zamiary użytkowania muszą być omówione i uzgodnione z wszystkimi zainteresowanymi państwami członkowskimi.
Transpozycja Dyrektywy do prawa krajowego musiała nastąpić do roku 2016, sporządzenie planów zagospodarowania przestrzennego do roku 2021. Na szczeblu Unii wdrażanie Dyrektywy monitorowane jest w formie wymiany doświadczeń w grupie ekspertów z państw członkowskich. Komisja Europejska udostępnia środki na realizację projektów współpracy państw członkowskich m.in. w basenie Morza Bałtyckiego.
Dokumenty Unii Europejskiej
Oficjalne dokumenty na szczeblu UE
Planowanie przestrzenne europejskich obszarów morskich na rzecz ich zrównoważonego wzrostu i rozwoju
The European Maritime Spatial Planning Platform [w języku angielskim]
Ramy prawne w Niemczech
Federalne Ministerstwo Mieszkalnictwa, Rozwoju Miast i Budownictwa (BMWSB) sporządza przy współpracy Federalnego Urzędu Żeglugi Morskiej i Hydrografii (BSH) plany zagospodarowania przestrzennego dla wyłącznej strefy ekonomicznej (WSE) na Morzu Północnym i Morzu Bałtyckim w celu sterowania przestrzennego tamtejszych różnych użytkowań i funkcji. Za planowanie na wodach terytorialnych (strefa 12 mil morskich) odpowiedzialne są kraje związkowe.
Niemieckie dokumenty krajowe
Dla WSE na Morzu Północnym i Bałtyku istnieją już Plany Zagospodarowania Przestrzennego. Zostały one po przeprowadzeniu procedury udziału społeczeństwa wprowadzone przez ówczesne Federalne Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Urbanistyki (BMVBS). Zawierają one cele i zasady zagospodarowania przestrzennego w zakresie użytkowania gospodarczego i naukowego, w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i łatwości żeglugi oraz ochrony środowiska morskiego.
Rozporządzenie Federalnego Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Urbanistyki w sprawie zagospodarowania przestrzennego niemieckiej WSE na Morzu bałtyckim z 10.12.2009 r. (Fed. Dz.U. I str. 3861), obejmujące jako załącznik Plan Zagospodarowania Przestrzennego (część opisowa i mapy), weszło w życie 19 grudnia 2009 r. Rozporządzenia łącznie z planami zagospodarowania przestrzennego, uzasadnieniem oraz raportami oddziaływania na środowisko dostępne są tutaj:
https://www.bsh.de/DE/THEMEN/Offshore/Meeresraumplanung/meeresraumplanung_node.html
Plan dla wód terytorialnych Meklemburgii-Pomorza Przedniego (Krajowy Program Rozwoju Przestrzennego 2016) jest obecnie przygotowywany:
Ramy prawne w Polsce
Organami właściwymi w sprawie morskiego planowania przestrzennego jest odpowiednio minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i właściwy terytorialnie dyrektor urzędu morskiego. Minister przyjmuje morskie plany w formie rozporządzenia oraz przekazuje je Komisji Europejskiej. Dyrektor urzędu morskiego jest odpowiedzialny za opracowanie projektów planów.
Informacje o morskim planowaniu przestrzennym na stronie Ministerstwa Infrastruktury:
https://www.gov.pl/web/infrastruktura/polityka-morska
Podstawa prawna: ustawa z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej:
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19910320131
Polskie dokumenty krajowe
Plan zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej w skali 1:200000 został przyjęty rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 935). Rozporządzenie zaczęło obowiązywać w dniu 22 maja 2021 r. Dokument w języku polskim dostępny jest na stronie:
https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2021/935
Rysunek planu stanowiący część graficzną planu oraz rysunek uwarunkowań stanowiący część uzasadnienia do szczegółowych rozstrzygnięć dotyczących poszczególnych akwenów udostępnione zostały jako usługi OGC WMS.
Opublikowany Plan zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich
Istnieje również możliwość pobrania danych przestrzennych dot. akwenów lub ich wydzielonych części w postaci plików SHP:
System Informacji Przestrzennej Administracji Morskiej – Geoportal:
Plany zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich
Plany zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich według właściwości terytorialnej Dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie:
https://www.ums.gov.pl/plany-morskie
Kontakt i linki
Poniżej znajdą Państwo wybór danych kontaktowych członków opisanej powyżej grupy roboczej ds. zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich.
Kontakt
Republika Federalna Niemiec
Federalne Ministerstwo Mieszkalnictwa, Rozwoju Miast i Budownictwa (BMWSB)
Vera Moosmayer,
pani kierownik referatu S III 3 Europejskiej polityki rozwoju przestrzennego/spójności terytorialnej,
SIII3@bmwsb.bund.de
Meklemburgia – Pomorze Przednie
Petra Schmidt-Kaden,
Ministerstwo Energii, Infrastruktury i Rozwoju Kraju Związkowego Meklemburgia – Pomorze Przednie
Departament Rozwoju Kraju
petra.schmidt-kaden@em.mv-regierung.de
www.em.regierung-mv.de
Federalny Urząd Żeglugi Morskiej i Hydrografii (BSH)
dr Kai Trümpler
tel.: +49 40 3190-6100
kai.truempler@bsh.de
Rzeczpospolita Polska
Ministerstwo Infrastruktury
Natalia Zając
Departament Gospodarki Morskiej (DGM)
Naczelnik Wydziału Morskiego Planowania Przestrzennego i Gospodarki Nieruchomościami
ul. Chałubińskiego 4/6
00-928 Warszawa
tel.: +48 22 583 86 04
Natalia.Zajac@mi.gov.pl
Urząd Morski w Gdyni
ul. Chrzanowskiego 10
81-338 Gdynia
tel.: +48 58 355 33 33
umgdy@umgdy.gov.pl
Urząd Morski w Szczecinie
pl. Batorego 4
70-207 Szczecin
tel.: +48 91 440 33 19
sekretariat@ums.gov.pl
Linki
DG MARE – DG ds. Gospodarki Morskiej i Rybołówstwa:
https://commission.europa.eu/about/departments-and-executive-agencies/maritime-affairs-and-fisheries_en?prefLang=pl
Dyrektywa UE ustanawiająca ramy planowania przestrzennego obszarów morskich:
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv:OJ.L_.2014.257.01.0135.01.POL
Federalny Urząd Żeglugi Morskiej i Hydrografii (BSH):
https://www.bsh.de/DE/THEMEN/Offshore/Meeresraumplanung/meeresraumplanung_node.html
Zagospodarowanie przestrzenne obszarów morskich Meklemburgii – Pomorza Przedniego:
https://www.regierung-mv.de/Landesregierung/em/Raumordnung/Landesraumentwicklungsprogramm/Maritime-Raumordnung
Zagospodarowanie przestrzenne obszarów morskich Szlezwika-Holsztynu:
https://www.schleswig-holstein.de/DE/fachinhalte/L/landesplanung/weitereThemen/landesplanung_maritime_raumordnung.html
BMWSB – Gospodarka Przestrzenna na morzu:
https://www.bmwsb.bund.de/Webs/BMWSB/DE/themen/raumentwicklung/maritime-raumordnung/maritime-raumordnung.html
Ministerstwo Infrastruktry / Gospodarka Morska:
https://www.gov.pl/web/infrastruktura/gospodarka-morska
Urząd Morski w Gdyni:
https://www.umgdy.gov.pl/
Urząd Morski w Szczecinie:
http://www.ums.gov.pl/