„Elementy kluczowe transgranicznego rozwoju miast w Europejskim Dwumieście Frankfurt nad Odrą – Słubice“
W projekcie złożonym przez Słubicko-Frankfurckie Centrum Kooperacji miasto Frankfurt nad Odrą i gmina Słubice tworzą ramy zintegrowanego, transgranicznego rozwoju miast do 2030 roku. W centrum projektu znajduje się polsko- niemiecki proces komunikacji i partycypacji, do którego administracje obu miast, wraz z wydziałami planowania i Słubicko-Frankfurckim Centrum Kooperacji angażować będą samorządowców, instytucje, podmioty społeczeństwa obywatelskiego i zainteresowanych obywateli, a także zewnętrznych ekspertów. Efektem ma być szerokie poparcie społeczne i polityczne dla realizacji konkretnej wizji rozwoju dwumiasta Frankfurtu nad Odrą i Słubic do roku 2030.
Tło
Od ponad dziesięciu lat Frankfurt nad Odrą i Słubice zmierzają drogą budowania krok po kroku powiązanego we wszystkich obszarach miejskiego rozwoju polsko-niemieckiej, transgranicznej przestrzeni miejskiej.
Oba samorządy nie były w stanie po dużej Konferencji Przyszłości w 2009 r., która przyniosła znaczący impuls początkowy i zaowocowała pierwszym Słubicko-Frankfurckim Planem Działania, w satysfakcjonującym stopniu zaangażować w ten proces społeczeństwo obywatelskie w obu miastach i niezbędnych ekspertów zewnętrznych. W rezultacie współpraca transgraniczna często redukowana jest do projektów flagowych, takich jak Uniwersytet Europejski Viadrina i transgraniczna linia autobusowa 983, a poza tym dyskurs transgraniczny pojawia się w najlepszym przypadku wtedy, gdy pojawia się jakiś problem, jak na przykład w marcu 2020 w związku z daleko idącym zamknięciem granicy polsko-niemieckiej z powodu pandemii koronawirusa.
Przyczyny tego deficytu we współpracy transgranicznej są wielorakie – wymaga to znacznych zasobów, aby zaangażować ludność dwóch tak różnych obszarów miejskich, jak Frankfurt i Słubice w złożony temat, jakim jest transgraniczny rozwój miast, na zrównoważonych i równych zasadach. Bariera językowa i znaczne różnice strukturalne w systemach państwowych, samorządowych, urbanistycznych oraz społeczeństwie obywatelskim utrudniają to zadanie. Ponadto dla powodzenia procesu kooperacji i jakości wyników konieczne jest również pozyskanie odpowiedniej eksperckiej wiedzy zewnętrznej.
Udział w przedsięwzięciu MORO „Zintegrowane planowanie w polsko-niemieckim obszarze powiązań” partnerzy w Dwumieście pojmują jako szansę uzyskania nowych bodźców w wymianie z innymi projektami oraz zewnętrznymi ekspertami, aby lepiej poradzić sobie z opisanymi wyzwaniami.
Frankfurt nad Odrą i Słubice z lotu ptaka, © M. Krukiel
Cele
Najważniejszym celem miast Frankfurt n. Odrą i Słubice jest trwałe podniesienie transgranicznej jakości życia mieszkańców i zyskanie większej atrakcyjności w oczach potencjalnych nowych mieszkańców, osób dojeżdżających do pracy, inwestorów i turystów. Zgodnie z tym oba samorządy postawiły sobie za cel w Planie Działania na lata 2020-2030 zintensyfikowanie wysiłków na rzecz dalszego zmniejszania bariery językowej oraz podniesienia atrakcyjności transgranicznej przestrzeni miejskiej dla mieszkańców, osób dojeżdżających do pracy, uczniów i studentów, inwestorów i turystów w oparciu o takie centralne elementy jak rzeka Odra, most miejski i obie nadodrzańskie promenady. W tym celu należy zwiększyć stopień transgranicznej integracji, powiązań i synergii.
Skoro w ciągu ostatniej dekady udało się stworzyć odpowiednie mechanizmy i struktury intensywnej, partnerskiej dyskusji i procesów decyzyjnych na poziomie administracji i polityki, projekt ma na celu znalezienie rozwiązań, które z jednej strony pozwolą „Dwumiastu” w większym stopniu dotrzeć do umysłów i serc mieszkańców, a z drugiej strony sprawią, że decyzje, które trzeba będzie podjąć, spotkają się z jak największą akceptacją.
W ramach projektu partnerzy chcą wypracować na podstawie doświadczeń zdobytych już w ciągu ostatnich dziesięciu lat, jak skutecznie można zaprojektować taki proces partycypacji w transgranicznym rozwoju miejskim oraz zaktywizować szerokie wsparcie społeczne i polityczne dla realizacji konkretnej wizji rozwoju Dwumiasta Frankfurt-Słubice 2030. Zdobyte know-how zostanie przeniesione na inne kwestie Dwumiasta a wyniki projektów zostaną udostępnione innym samorządom, które będą chciały w swoich projektach uczyć się na tych doświadczeniach.
Głównymi grupami docelowymi projektu są mieszkańcy obu stron, podmioty instytucjonalne społeczeństwa obywatelskiego, radni miejscy i istotne miejskie instytucje.
Metodyka
Zainicjowany zostanie intensywny, partnerski polsko-niemiecki proces komunikacji i partycypacji społecznej, którego przedmiotem będą przede wszystkim następujące punkty:
- Wypracowanie pomysłów urbanistycznych na rzecz rozwoju wspólnego centrum Dwumiasta przy włączeniu ekspertów,
- Rozwój miast po obu stronach na podstawie uzgodnionych dokumentów z uwzględnieniem połączenia infrastruktury i rzeki Odry jako osi integracji,
- Analiza potrzeb, funkcji, alternatywnych połączeń przez rzekę Odrę, aspektów komunikacyjnych i administracyjnych oraz możliwości lokalizacji dodatkowego mostu łączącego Słubice i Frankfurt nad Odrą.
Zasadnicze etapy prac w ramach projektu obejmują:
- Publiczne rozpropagowanie tematu transgranicznego rozwoju urbanistycznego dwumiasta i kluczowych pytań,
- Wdrożenie szerokiego, transgranicznego, kreatywnego polsko-niemieckiego procesu konsultacji społecznych,
- Włączenie zewnętrznej wiedzy eksperckiej,
- Transgraniczne konsultacje samorządowców i administracji ze społeczeństwem obywatelskim dwumiasta,
- Decyzje w sprawie kluczowych projektów na rzecz transgranicznego rozwoju obszarów miejskich do 2030 r.,
- Proces dyskusji i podejmowania decyzji.
Wykorzystane zostaną m.in. następujące narzędzia:
- internetowe narzędzia do dyskusji i udziału społeczeństwa, m.in. aplikacja miasta Frankfurt rozszerzona o dwujęzyczną funkcję sondaży i dyskusji,
- wyjazd studyjny do innego europejskiego dwumiasta lub regionu przygranicznego, który z powodzeniem wdrożył już kluczowy projekt transgranicznego rozwoju obszarów miejskich,
- dwudniowa Konferencja Przyszłości / Warsztaty Przyszłości służące wspólnemu opracowaniu inspirującej, ambitnej i realistycznej wizji wspólnego rozwoju obszarów miejskich do 2030 r. a być może w dłuższej perspektywie.
Foto: Frankfurt (Oder) und Słubice, vom Oderturm aus gesehen, © Stadt Frankfurt (Oder)
Pożądane doświadczenia
Na koniec dwuletniego procesu należy udzielić odpowiedzi na takie pytania jak:
- Czy Frankfurt i Słubice mają wspólne centrum miasta, a jeśli tak, to gdzie jest zlokalizowane przestrzennie i po czym je rozpoznać?
- Co musimy zrobić, aby serce dwumiasta, most miejski i promenady nadodrzańskie stały się atrakcyjnym miejscem?
- W jaki konkretny sposób uda nam się wypracować równowagę między transgranicznym ujednoliceniem z jednej strony a atrakcyjnością różnic i różnorodności z drugiej?
- Czy większa atrakcyjność to także wypieranie transportu indywidualnego, zwłaszcza w centrum miasta, na rzecz transportu publicznego, roweru i e-mobilności, a jeśli tak, to jakie zmiany planistyczne należy wprowadzić w tym celu?
- Czy do rozwoju dwumiasta potrzebujemy drugiego mostu miejskiego, a jeśli tak, to gdzie i z jakim funkcjami?
- Jakimi wyzwaniami w zakresie ochrony klimatu i radzenia sobie z konsekwencjami zmian klimatu musimy mocniej zająć się ponad granicami, np. w promowaniu wytwarzania energii neutralnej pod względem emisji CO2, transgranicznym planowaniu otwartej przestrzeni i większej synergii struktur i działań w zakresie zwalczania zagrożeń a zwłaszcza w ochronie przeciwpowodziowej?
- Jakie są kluczowe miękkie czynniki zintegrowanego, transgranicznego rozwoju obszarów miejskich, np. działania na rzecz dalszego rozwoju wielojęzyczności indywidualnej i społecznej w dwumieście?
Dużą wagę przywiązuje się również do podsumowania kwestii metodyki i komunikacji społecznej jako elementu składowego projektu:
- Jak użyteczne były różne narzędzia komunikacji i partycypacji w osiąganiu celów?
- Jaki wpływ miał proces komunikacji i udziału społeczeństwa na akceptację przyjętych działań?
- Jakie narzędzia i strategie powinny zostać zachowane i dalej rozwijane w wyniku projektu, a które okazały się nieskuteczne lub zbędne?
Entwicklungsvision 2030 für die Doppelstadt, Zukunftskonferenz 15./16.09.2021, © Stadt Frankfurt (Oder), 123Comics
Postęp prac i wyniki
W ramach projektu MORO „Kluczowe elementy transgranicznego rozwoju miejskiego” europejskie Dwumiasto Frankfurt nad Odrą i Słubice opracowały wspólną wizję transgranicznego rozwoju (śród-)miejskiego na lata 2030-2035. Uczestniczyło w nim ponad 150 mieszkańców Dwumiasta z różnych stowarzyszeń i inicjatyw.
Do kamieni milowych projektu zalicza się Słubicko-Frankfurcka Konferencja Przyszłości 2030, która odbyła w dniach 15-16 września 2021 r. oraz I. Słubicko-Frankfurcki Piknik Obywatelski w dniu 2 września 2022 r. (częściowo współfinansowany z projektu MORO).
Do końca projektu, który jest zaplanowany na 30 czerwca 2023 roku, mają zostać stworzone podstawy wspólnego planowania transgranicznego rozwoju (śród)mieścia. Kolejne ważne wydarzenia w tym kontekście to wspólne zamknięte spotkanie kierownictw obu administracji Dwumiasta (20 lutego 2023 r.), warsztaty z urzędami odpowiedzialnymi za planowanie przestrzenne z Województwa Lubuskiego i regionu Berlin-Brandenburgia (1 marca 2023 r.) jak również wspólne posiedzenie obydwu Rad Miejskich (15 czerwca 2023 r.).
Frankfurt-Słubicer Bürgerpicknick zur grenzüberschreitenden (Innen-)Stadtentwicklung, 02.09.2022, © Stadt Frankfurt (Oder)
Dokumenty
Poniższe dokumenty umożliwiają głębsze zapoznanie się z projektem:
- Elementy kluczowe transgranicznego rozwoju miast w Europejskim Dwumieście Frankfurt nad Odrą – Słubice
(referat pani dr Joanny Pyrgiel, Gmina Słubice i pana Sörena Bollmanna, Miasto Frankfurt nad Odrą, w ramach warsztatów zdalnych w dniu 14 grudnia 2021 r.) - Elementy kluczowe transgranicznego rozwoju miast w Europejskim Dwumieście Frankfurt nad Odrą – Słubice
(referat pana Ariela Pawelczyka, Gmina Słubice i pana dra Marcina Krzymuskiego, Miasto Frankfurt nad Odrą, w ramach drugich warsztatów MORO w dniu 19 stycznia 2023 r. w Berlinie) - Słubicko-Frankfurcki Plan Działania 2020-2030
- Frankfurt-Slubicer Handlungsplan 2020-2030
Dalsze dokumenty współpracy z Dwumiasta:
- Raport na temat kształcenia Frankfurt nad Odrą 2021.
Orientacja zawodowa i kształcenie zawodowe w międzynarodowym miejscu kształcenia Frankfurt nad Odrą – Słubice:
Dalsze informacje odnoszące się do tematu:
- Ministerstwo Infrastruktury i Planowania Przestrzennego Kraju Związkowego Brandenburgia:
Międzynarodowe Sympozjum (27./28.09.2018): Rozwój miast w Niemczech i w Polsce po 1945 r. – Dokumentacja - Ministerium für Infrastruktur und Landesplanung des Landes Brandenburg:
Internationale Tagung (27./28.09.2018): Stadtentwicklung nach 1945 in Deutschland und Polen – Dokumentation
Tutaj znajdą Państwo sprawozdanie ze Słubicko-Frankfurckiej Konferencji Przyszłości na rzecz transgranicznego rozwoju miejskiego do roku 2030, która się odbyła w dniach 15 i 16 września 2021 r., tutaj relację rbb24 pod tytułem „Frankfurter und Slubicer planen gemeinsame Zukunft als Doppelstadt” (Ludzie ze Frankfurtu i Słubic planują wspólną przyszłość jako Dwumiasto), a tutaj raport o Słubicko-Frankfurckich Piknikach Obywatelskich (o I Pikniku Obywatelskim także informuje HTS Słubice w swoim kanale YouTube) w ramach projektu „Common Ground – Współtworzenie bez granic” Fundacji im. Roberta Boscha.
Wydarzenie z dnia 1 marca 2023 r. dotyczące Słubicko-Frankfurckiego Masterplanu 2025-2035 jest udokumentowane tutaj.
Kontakt
Stadt Frankfurt (Oder)
Dezernat IV, Frankfurt-Słubicer Kooperationszentrum
Bischofstr. 1a
15230 Frankfurt (Oder)
pan Sören Bollmann
Mail: Soeren.Bollmann@frankfurt-oder.de
Gmina Słubice
BPW – Biuro Projektów i Współpracy Zagranicznej
ul. Akademicka 1
69-100 Słubice
pan Ariel Pawelczyk
Mail: ariel.pawelczyk@slubice.pl